نشست زنان در آموزش عالی با نگاهی به دانشگاه ایلام برگزار شد

با حضور خانم دکتر رحماني مشاور وزير علوم در امور زنان و خانواده و دکتر علي اکبري رييس دانشگاه، نشست زنان در آموزش عالي با نگاهي به دانشگاه ايلام برگزار گرديد.

   به گزارش روابط عمومي، با هماهنگي  و برنامه‌ريزي گروه مطالعات زنان مؤسسه مطالعات فرهنگي و اجتماعي وزارت عتف و با همکاري دفتر مشاور وزير علوم در امور زنان و خانواده، نشست زنان در آموزش عالي با نگاهي به دانشگاه ايلام، با حضور دکتر علي‌اکبري رئيس دانشگاه،  خانم دکتر  رحماني، مشاور وزير علوم در امور زنان و خانواده،  خانم دکترپيرزادنيا  مشاور رئيس دانشگاه ايلام در امور زنان و خانواده، خانم دکتر خديجه عباسي مدير گروه گياه‌پزشکي دانشگاه ايلام، خانم دکتر ثريا رستگار استاديار مهندسي برق دانشگاه ايلام و  خانم دکتر مژگان صالحي‌پور، رئيس بنياد نخبگان استان ايلام و استاديار تربيت بدني و علوم ورزشي دانشگاه ايلام، صبح روز چهارشنبه 12 آذر به  برگزار گرديد.

در اين نشست، دکتر علي‌اکبري، رئيس دانشگاه ايلام  با بيان اينکه فرصت‌دادن به زنان در مديريت‌هاي آموزش عالي نه يک لطف که برآمده از نياز دانشگاه است، تأکيد کرد با سنت‌شکني و تابوشکني در دانشگاه ايلام و اقدامات روحيه بخش توانسته‌ايم، زمينه حضور هر چه بيشتر همکاران خانم در عرصه‌هاي مختلف دانشگاه را فراهم کنيم  (مشروح سخنان رئيس دانشگاه بصورت جداگانه منتشر مي‌گردد).

در  اين نشست خانم دکتر رحماني، دانشيار مهندسي هسته‌اي دانشگاه خواجه نصيرالدين طوسي که از حدود پنج ماه پيش در سمت مشاور وزير علوم در امور زنان و خانواده فعاليت دارد، هدف از برگزاري نشست‌هاي زنان در آموزش عالي را فراهم کردن زمينه‌اي براي طرح دغدغه‌ها، مسائل و نقطه نظرات زنان دانشگاهي با هدف رفع مشکلات و ارتقاي جايگاه زنان در عرصه آموزش عالي کشور عنوان کرد.
خانم دکتر عباسي با اشره به ابلاغ شرح وظايف مشاوران امور زنان و خانواده در اوايل آبان ماه توسط مقالم عالي وزارت گفت:،  از اهداف کلي اين دستورالعمل مي‌توان به - افزايش مشارکت فعال زنان در توسعه علمي کشور، - ارتقاء کيفيت زندگي و ايجاد بالندگي علمي و اجرايي زنان و  فرصت‌هاي عادلانه در مديريت و ارتقاء علمي زنان اشاره کرد، که يکي از اين وظايف تعريف شده در اين دستورالعمل، «برنامه‌ريزي به منظور توانا افزايي علمي- تخصصي زنان» است. اين نشست، و سلسله نشست‌هاي آينده، به نوعي کمک براي ترسيم وضعيت واقعي موجود و برنامه‌ريزي و سياستگذاري براي حرکت به سمت وضعيت ايده‌آل و پيش‌نيازي براي توان افزايي زنان دانشگاهي است. زيرا از ابزار لازم براي اين توان افزايي، آگاهي بخشي به جامعه مخاطب است تا بتوانند مطالبات خود را را در جهت تحقق آرمان‌ها و ايده‌ال‌ها و دستيابي به آنچه حقوق محسوب مي‌شود، ارائه کنند.

دکتر حسين ميرزائي، رييس موسسه مطالعات فرهنگي و اجتماعي وزارت علوم، تحقيقات و فناوري هم با ابراز خرسندي از اين که در نخستين جلسه از سلسله نشست‌هاي زنان در آموزش عالي به تجربه دانشگاه ايلام و نقطه نظرات و مسائل همکاران خانم اين دانشگاه پرداخته شده، اظهار داشت: نگاه پيشروانه رياست دانشگاه ايلام نسبت به عدالت جنسيتي و ارتقاي جايگاه زنان در آموزش عالي همواره مورد توجه و تقدير وزارت علوم قرار داشته و اميدوارم با نگاه تبعيض مثبت نسبت به زنان بتوانيم در مدت کوتاه باقيمانده تا تغيير دولت، مسائل فراواني را که در اين حوزه وجود دارد تا حدي برطرف کنيم.

دکتر ميرزايي با بيان اين که توجه به مسائل و مشکلات زنان دانشگاهي و رفع آنها مي‌تواند مقدمه‌اي براي پرداختن به مشکلات زنان در محيط‌هاي پيرامون دانشگاه و جامعه باشد و تداوم اين حرکت مثبت در دانشگاه ايلام مي‌تواند آلام زنان اين استان را نيز کاهش دهد، اظهار داشت: اگر چه مؤسسه مطالعات فرهنگي و اجتماعي، مأموريت متفاوتي دارد، ولي به نظر مي‌رسد که بايد استثنائاتي هم قائل شد که با توجه به اقدامات مثبتي که در دانشگاه ايلام انجام شده، مي‌تواند کمک ويژه به همکاران ما در دانشگاه ايلام در زمينه مطالعات و تحقيقات در حوزه زنان در استان باشد که در اين زمينه علاقمندي و آمادگي کامل موسسه را اعلام مي‌کنم.

وي در پايان ابراز اميدواري کرد که برگزاري اين نشست و نشست‌هاي مشابه بتواند با گسترش فرهنگ گفت و گو و عقلانيت در رفع مشکلات و ارتقاي جامعه زنان دانشگاهي مؤثر باشد.

سخنران بعدي اين نشست، خانم دکتر مينا پيرزادنيا، مدير تحصيلات تکميلي و مشاور رييس دانشگاه ايلام در امور زنان و خانواده بود، که در ابتداي سخنان خود در تبيين تاريخچه تأسيس دانشگاه ايلام گفت: دانشگاه ايلام تا سال 1371 زيرمجموعه دانشکده دامپروري دانشگاه رازي کرمانشاه بود و پس از تاسيس با دو سال تاخير از سال  73، پذيرش دانشجويان دختر را آغاز کرد، که از مجموع 64 دانشجوي دانشگاه در آن سال نه نفر دختر بودند، که اولين عضو هيئت علمي زن 1379و اولين کارمند زن دانشگاه هم سال 1372 استخدام شدند.

به گفته وي با اين حال از سال 93 بدين طرف هر ساله حدود 55 درصد دانشجويان اين دانشگاه را دختران تشکيل داده‌اند، به طوري که حدود 53/4 درصد فارغ التحصيلان اين دانشگاه از بدو تاسيس تاکنون دخترها بوده‌اند. البته اين رشد سريع و برتري جنسيتي در نسبت اعضاي هيئت علمي دانشگاه هرگز وجود نداشته است.
مدير تحصيلات تکميلي دانشگاه ايلام خاطرنشان کرد: به رغم افزايش اعضاي هيأت علمي دانشگاه، شمار اعضاي هيأت علمي زن دانشگاه تا سال 95 به 20 نفر(10 درصد کل اعضاي هيأت علمي) محدود بود تا اين که با انتصاب رياست فعلي دانشگاه که رويکرد مثبتي به اعمال عدالت جنسيتي دارد، به رغم افزايش بسيار اندک تعداد اعضاي هيأت علمي، سهم اعضاي هيأت علمي زن دانشگاه در سال 96به 13/8 درصد و در سال 99 به نزديک 18درصد (39 نفر زن مجموع از 220نفر) افزايش يافته است.

مشاور رييس دانشگاه ايلام در امور زنان و خانواده تصريح کرد: سهم زنان از پست‌هاي مديريتي دانشگاه هم از شش مدير مياني و 14مدير پايه در سال 96 به 9 مدير مياني و 25 مدير پايه در سال 99 افزايش يافته است.
وي در ادامه در بيان چالش‌هاي زنان عضو هيأت علمي دانشگاه‌ها به لحاظ نشدن دوره زايمان زنان در آيين‌نامه‌ها اشاره کرد و گفت: در حاليکه دانشجويان دختر ممکن است در دوره دکتري تا چهار ترم هم در مرخصي زايمان باشند، ولي اين وقفه در آيين‌نامه هاي جذب هيأت علمي در نظر گرفته نشده و اين گروه از مادران هم مشمول محدوديت سني مشابه ساير متقاضيان جذب در هيأت علمي مي‌شوند. مشکلي ديگري که زنان با آن مواجه‌اند حساسيت مضاعفي است که درباره عملکرد آنها در پست‌هاي مديريتي وجود دارد. از آنجا که برخي واگذاري پست‎هاي مديريتي به زنان را لطفي در حق آنها تلقي مي‎کنند، لذا انتظاراتي که از آنها دارند چند برابر مديران مرد است و به طرز تحقيرآميزي زير ذرهبين هستند و کوچکترين اشتباه آنها را بزرگنمايي مي‎کنند، در حاليکه در مورد مديران مرد اين طور نيست.

خانم دکترپيرزادنيا با بيان اين که با رويکرد مثبت رييس اين دانشگاه نسبت به عدالت جنسيتي در مواردي مثل جذب اعضاي هيأت علمي حتي تبعيض مثبتي نسبت به زنان اعمال مي‌شود، گفت: متأسفانه در اغلب دانشگاه‌ها شرايط کاملا متفاوت است و زنان با تبعيض‌هاي منفي در فراخوان جذب اعضاي هيأت علمي روبه‌رو هستند. اميدوارم با وضع قوانيني که با تغيير دولت‌ها و براساس سلايق مديران قابل تغيير نباشد، شاهد ترسيم شرايطي مناسبتر براي زنان باشيم.

وي با اشاره به اين که حدود 60 درصد دانشجويان دانشگاه ايلام و نيمي از دانشجويان کشور را دختران تشکيل مي‌دهند، اظهار داشت: تجربه نشان داده هرجا نگاه جنسيتي کم‌رنگ شده و به زنان و دختران دانشگاهي اعتماد شده، توانسته اند توانمندي‌ها و شايستگي‌هاي خود را در بالاترين سطح بروز دهند.

استاديارادبيات عربي دانشگاه ايلام با بيان اين که مردسالاري و انزواي ديرپاي زنان ايلامي که ريشه در فرهنگ و سنت‌هاي اين استان دارد، جدي‌ترين مانع پيشرفت زنان ايلامي است، اظهار داشت: با اين حال، مشکلات ما در حوزه دانشجويي و اعضاي هيأت علمي و کارکنان چندان تفاوتي با دانشگاه‌هاي ديگر ندارد و مردسالاري و تبعيض جنسيتي و مخالفت با مدير شدن زنها که تقريباً در همه سازمان‌ها مانع از ارتقاي زنان مي‌شود، در اين دانشگاه هم عمده‌ترين مشکل زنان دانشگاهي است و مسأله خاصي که احساس کنيم منحصر به استان ايلام است، نداريم؛ البته خوش‌فکري و اعتماد و همراهي خوب رياست و مجموعه مديريتي دانشگاه باعث شده، که اعتماد به نفس بالايي در دانشجويان و کارکنان و اعضاي هيأت علمي زن دانشگاه وجود داشته باشد.

مشاور رييس دانشگاه ايلام در پايان از پيگيري راه‌اندازي مرکز مطالعات زنان در اين دانشگاه با قول مساعد دکتر ابتکار و حمايت رييس دانشگاه خبر داد.

دکتر خديجه عباسي، مدير گروه گياه‌پزشکي دانشگاه ايلام هم سخنان خود را با تبيين ضرورت توجه و حمايت از زنان آغاز کرد و گفت: 6/49 درصد جمعيت کشور را زنان تشکيل مي‌دهند و عدم توجه به زنان به معناي عدم توجه به نيمي از جمعيت است. موضوع ديگري که اهميت توجه به زنان را دو چندان مي‌کند، چند نقشي بودن زنان در خانواده ايراني است.

وي خاطرنشان کرد: در اغلب موارد، زنان شاغل همزمان سه نقش همسري، مادري و شغلي را برعهده دارند، که برقراري مداوم تعادل بين اين نقش‌ها ممکن است، استرس و فشار رواني زيادي را به زنان وارد کرده و بر سلامت رواني آنها اثر منفي داشته باشد. لذا حمايت از زنان شاغل از اهميت بالايي در حفظ سلامت خانواده برخوردار است.

استاديار بيماري‌شناسي گياهي دانشگاه در ادامه در خصوص موانع سازماني پيش‌روي زنان شاغل، گفت: کمتر بودن تعداد زنان در اغلب سازمان‌ها و شخصيت گروه‌گريز و ناسازگاري گروهي بسياري از زنان از جمله موانع پيشرفت شغلي آنهاست. اين مسأله خصوصا از آنجا مشکل ساز مي‌شود که مردان شاغل، اغلب با وجود رقابتي که دارند، به صورت تيمي هم عمل مي‌کنند. از آنجا که زنان از شبکه‌هاي درون سازماني همکاران مرد خود خارج‌اند؛ لذا از اطلاعات، فرصت‌ها و پاداش‌هايي که در گروه براي مردان پيش مي‌آيد، محروم‌اند.

وي افزود: مردان عمدتاً در شبکه‌هاي اقتصادي سياسي عضويت دارند، که فرصت‌هاي خوبي را براي پيشرفت در اختيار آنها قرار مي‌دهد در حاليکه زنان اگر در تشکلي هم فعال باشند، بيشتر تشکل‌هاي محلي و خانوادگي است.
يکي ديگر از چالش‌هاي سر راه زنان، اين ديدگاه غلط اجتماعي است که مي‌گويند زنان براي درآمد اضافه خانواده کار مي‌کنند و نياز به ارتقا ندارند، يا زنان بيش از حد احساساتي هستند و ملاحظات خانوادگي را بر ملاحظات شغلي ترجيح مي‌دهند، يا به زنان گفته مي‌شود که چون نقش اصلي شما در خانواده است، ما با ندادن مسؤوليت به شما کمک مي‌کنيم که اين نقش را بهتر ايفا کنيد.

خانم دکتر عباسي در خصوص راهکارهاي رفع اين موانع در محيط‌هاي آکادميک، گفت: بخشي از راه حل‌ها، جنبه‌هاي شخصيتي، فرهنگي و روان‌شناختي دارد و بخش ديگر هدايت آموزش و پژوهش به سمتي است که زنان به سمت خودباوري بروند و از حالت رکود و سکون خارج شوند. ايجاد رقابت با حمايت دانشگاه و برگزاري همايش‌ها و نشست‌هاي ويژه زنان در تقويت عزت نفس و خودباوري زنان دانشگاهي مؤثر است. آشنا شدن زنان با حقوقشان و احترام به اين حقوق توسط مديريت دانشگاه، وضع قوانين و مقررات لازم براي تأمين اين حقوق و نظارت بر اجراي دقيق آنها هم به رضايت شغلي زنان کمک مي‌کند‌. امري که در نهايت به افزايش بهره‌وري و وفاداري آنها نسبت به سازمان منجر مي‌شود.

در ادامه خانم دکتر ثريا رستگار، استاديار مهندسي برق دانشگاه ايلام هم در ادامه اين نشست از سقف‌ها و ديوارهاي شيشه‌اي صحبت کرد، که مانع از ارتقاي شغلي و حتي ورود زنان به برخي حوزه‌هاي مديريتي کليدي مي‌شود، که مناطق ممنوعه و حياط خلوت‌‌هاي مردانه سازمان‌ها تلقي مي‌شود. ديوارهاي نامرئي که همکاران مرد هيچ وقت به آنها برخورد نمي‌کنند و بنابراين شايد هيچ وقت هم وجود آنها را قبول نکنند.
خانم دکتر رستگار با بيان اين که شرايط براي اعضاي هيأت علمي دانشکده‌هاي فني مهندسي به مراتب سخت‌تر از همکارانشان در ساير دانشکده‌هاست که تعادل جنسيتي بيشتري در محيط وجود دارد و مردان به مرور حضور زنان در اين دانشگاه‌ها را پذيرفته‌اند، اظهار داشت: متأسفانه اغلب اطلاعات مفيد و دست اول نه در شوراها و جلسات رسمي گروه‌ يا دانشکده که در گروه‌هاي مردانه مبادله مي‌شود. اعضاي هيئت علمي مرد معمولاً با همکارانشان شبکه‌هاي ارتباطي يا گروه‌هاي کوهنوردي، فوتبال يا … دارند، که تبادل اطلاعات دست اول خود را در آنجا انجام مي‌دهند.

وي در خصوص راهکارهاي قانوني که مي‌توان براي ارتقاي عدالت جنسيتي در دانشگاه‌ها انجام داد، گفت: ايجاد شفافيت در دسترسي به اطلاعات، تخصيص امکانات رفاهي مثل مهدکودک براي کاهش دغدغه‌هاي زنان شاغل، افزايش طول دوره‌هاي پيماني و رسمي آزمايشي زنان عضو هيأت علمي به دليل مرخصي زايمان و ساير مشکلاتي که زنان به دليل نقش مادري و شرايط خاص خانوادگي دارند، در نظر گرفتن وزني براي ايجاد ظرفيت‌هاي قانوني براي به کار گرفتن زنان در جايگاه هيأت علمي و پست‌هاي مديريتي و ترغيب صنعت به استفاده از زنان در پروژه‌ها از راهکارهاي ارتقاي جايگاه زنان در موقعيت‌هاي آکادميک است.

خانم دکتر رستگار با بيان اين که حضور زنان در جايگاه‌هاي مديريتي به دليل ويژگي‌هاي خاص آنها مثل روحيه صلح‌طلبي مي‌تواند منشأ تحولاتي در محيط‌هاي آکادميک باشد، گفت: البته آنچه در عمل از برخي مديران زن ديده مي‌شود، رفتارهايي افراطي و حتي تندتر از مديران مرد است. علت اين مسأله هم سختگيري‌‌هايي است که در نظارت بر عملکرد مديران زن وجود دارد و آنها را با استانداردهاي مردانه مي‌سنجند و اغلب مديران زن شهامت لازم براي تابوشکني و رفتار براساس ادراک و احساس خود را ندارند.

درادامه اين نشست، خانم دکتر مژگان صالحي‌پور، رييس بنياد نخبگان استان ايلام و عضو هيأت علمي دانشکده تربيت بدني دانشگاه ايلام گزارشي از توانمندي‌هاي دانشجويان دختر و اعضاي هيأت علمي و کارکنان زن دانشگاه ايلام و موفقيت‌هاي آنها در کسب مدال‌ها و رتبه‌هاي برتر المپيادها و رقابت‌هاي ورزشي، علمي، هنري و … در سطح کشور و دانشگاه‌هاي منطقه پنج کشور ارائه داد.