عنوان طرح پژوهشی: «مطالعه علل کاهش کیفیت آب رودخانه میمه و ارائه راهکارهای علاج بخشی»

پژوهشگر: دکتر حاجی کریمی

طرح پژوهشی «مطالعه علل کاهش کیفیت آب رودخانه میمه و ارائه راهکارهای علاج بخشی» در پنج فصل و 221 صفحه  توسط دکتر حاجی کریمی استاد تمام دانشگاه ایلام تدوین شده است.

  رودخانه میمه، که از چشمه‌های سراب میمه و از ارتفاعات کبیرکوه منشا می‌گیرد، در طول مسیر جریان چندین سرشاخه دیگر به آن افزوده شده و کیفیت آن بتدریج کاهش پیدا می‌کند، به طوری که مقدار متوسط سالانه هدایت الکتریکی رودخانه میمه در سراب میمه از حدود 420 میکروموس بر سانتیمتر (مقدار sar حدود 0.5) به بیش از 8200 میکروموس بر سانتیمتر (مقدار sar حدود 11) در محل ایستگاه هیدرومتری پل جاده دهلران رسید. هدف از این مطالعه بررسی علل کاهش کیفیت آب رودخانه در طول مسیر و تعیین محل‌هایی است، که تغییر کیفیت اتفاق می‌افتد تا بتوان در صورت امکان راهکارهایی جهت جلوگیری از شور شدن رودخانه ارائه نمود. برای این منظور با بررسی‌های میدانی اقدام به تعیین ایستگاه‌های نمونه‌برداری در طول مسیر رودخانه گردید و به مدت یکسال بصورت ماهیانه از نقاط تعیین شده نمونه‌رداری بعمل آمد. همچنین سیلاب‌های مهمی، که در سال آبی 96-95 اتفاق افتاد در محل ایستگاه‌های هیدرومتری سر کمر و پل جاده دهلران مورد اندازه‌گیری قرار گرفتند. بر اساس مطالعات میدانی و اندازه‌گیری‌های بعمل آمده مشخص گردید، که رودخانه در طول مسیر خود پس از جدا شدن از سازندهای کارستی کبیرکوه، به دلیل وارد شدن به سازندهای تبخیری، بویژه سازند گچساران کیفیت آن بتدریج کاهش یافته به طوریکه میزان هدایت الکتریکی رودخانه میمه  تا محل اتصال رودخانه‌های خروزان و ورازان به حدود 3500 میکروموس بر سانتیمتر می‌رسد. این تغییر کیفیت تدریجی است و بیشتر ناشی از انحلال گچ‌های سازند گچساران است، زیرا تیپ آب بیشتر سولفاته می‌‌باشد. اما در پایین دست رودخانه ورازان به دلیل ورود آب چشمه‌های شوری، که در حاشیه و کف رودخانه قرار دارند، هدایت الکتریکی از حدود 3500 تا 4700 میکروموس بر سانتیمتر افزایش می‌یابد. در مسیر رودخانه قدح، چشمه گوگری قدح با متوسط هدایت الکتریکی سالانه 21600 (مقدار sar  حدود 40) به یکباره باعث کاهش کیفیت آب رودخانه قدح می‌شود. همچنین یکی از سرشاخه‌های رودخانه سرکده به نم سیول نیز با متوسط سالانه هدایت الکتریکی 77750میکروموس بر سانتیمتر (مقدار sar  حدود 36 ) می‌رسد. پس از تلاقی رودخانه سرکده با رودخانه میمه، مقدار هدایت الکتریکی رودخانه میمه (به تناسب میزان آبدهی) به بیش از 8000 میکروموس بر سانتیمیتر می‌رسد. البته در ابتدای مخزن سد میمه شاهد ورود چشمه‌هایی از جناحین و همچنین کف رودخانه است در اثر ورود آب آنها به رودخانه، هدایت الکتریکی  مقداری افزایش می‌یابد. بطور کلی حدود 50 درصد شوری رودخانه میمه ناشی از تأثیر چشمه گوگردی قدح و رودخانه سیول است، که می‌توان با احداث کانال‌هایی در مسیر زونهای شوری رودخانه سیول و همچنین ایجاد یک خط انتقال که به صورت ثقلی آب را به پایین دست سد منتقل می‌نماید، می‌توان تا 50 درصد از شوری رودخانه کاست و هدایت الکتریکی رودخانه میمه را از 8235 میکروموس بر سانتیمتر به 4600 میکروموس بر سانتیمتر رساند. همچنین می‌توان مطالعات تکمیلی مانند مطالعات هیدروژئولوژی و ردیابی در محدوده چشمه‌های شور پایین دست رودخانه ورازان و همچنین چشمه‌های شور داخل مخزن انجام داد و چنانچه بتوان نواحی تغذیه آنها تعیین گردد و آب‌های مشخصی در نواحی تغذیه آنها وارد گردد، با انحراف آبهای نفوذ کننده در حوضه آبگیر آنها، از سهم شوری این چشمه‌ها کاست.