مسئول انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات گفت: به دلایل مختلف تاریخی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و حتی اقتصادی ما در منطقه‌ای بسر می‌بریم که دنیای ما تبدیل به دنیاهای بسته شده است. قدرت و توانش گفت‌وگو و مهارت گفت‌وگو را در خیلی جاها از دست داده‌ایم. هر کسی و هر گروه اجتماعی به درون دنیای خود پناه برده و دنیای دیگری را نادیده می‌گیرد.
به گزارش خبرنگارروابط عمومی ، دکتر هادی خانیکی، مسئول انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات در نشست تخصصی نقش رسانه‌ها در همگرایی منطقه‌ای در جشنواره فرامرزی مطبوعات دردانشگاه ایلام، اظهار کرد: هدف از نامگذاری یک روز به نام ارتباطات این است که امروز شاهد تغییر زندگی به دلیل ارتباطات هستیم. طبیعتا برای دوستان رسانه‌ای اولین پرسش این است که آیا رسانه‌های اجتماعی هستی مطبوعات مکتوب را تهدید می‌کند؟ آیا جهان رسانه‌ای همسایگی چند فرهنگی کارها را دشوارتر کرده یا آسانتر؟ آیا درمواجهه با فناوری‌های جدید در عصر ارتباطات با چالش‌های جدید قومی، مذهبی و جنسیتی و زبانی همزیستی آسانتر شده یا مشکل‌تر؟ می‌توانیم از دو منظر متفاوت نگران باشیم یا امیدوار. نگران باشیم که آنچه داریم در حال از دست رفتن است یا امیدوار باشیم که آنچه امکان بازآفرینی و بازخوانی برایش بوجود آوریم. من بدون اینکه بخواهم به خوش‌بینی یا بدبینی مفرط دامن بزنم می‌توانم بگویم سوالی که در برابر ما و شماست در این گردهمایی مبارک ، به تغییر باور کنیم و بپذیریم در شرایط متفاوتی قرار گرفته‌ایم.
مسئول انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات ادامه داد: مجمع جهانی اقتصاد در گزارشی که سال گذشته در 2015 عرضه داشت رشد دم‌افزون اینترنت و ورود رسانه‌های جدید مانند موبایل را در فاصله‌ای 15 ساله از 2001 تا 2015 را مورد مقایسه قرار داده است که بر اساس آن در سال 2000 تعداد کاربران اینترنت در جهان فقط 400 میلیون نفر بودند که از این میزان 300 میلیون آنها در کشورهای توسعه‌یافته بوند ، 100 میلیون در حال توسعه و تعداد کم دیگری در کشورهای توسعه نیافته. 15 سال بعد این رقم به 3 میلیارد و 200 میلیون کاربر در جهان رسید که 1 میلیارد کاربر در کشورهای توسعه یافته و 2 میلیارد در کشورهای در حال توسعه و 100 میلیون نفر در کشورهای کمتر توسعه یافته بودند.
استاد دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه به این اعتبار می‌توان گفت تعداد کاربران اینترنت در کشورهای در حال توسعه دو برابر کشورهای توسعه یافته شدهه در حالی که بخش اعظم آنها به اینترنت دسترسی ندارند در مورد استفاده از تلفن‌های هوشمند همین عدد و رقم را می‌توان دید، تصریح کرد: اگر به دنبال این عدد و رقم بگردیم شاید اولین مسئله‌ای که به ذهن ما می‌رسد این است که باید به شرایطی برگردیم که ما مطبوعات محلی و خبرگزاری‌های استانی بی‌خود نشسته‌ایم و می‌خواهیم چیزی را نگه‌داریم. اما از طرف دیگر تقریبا تمام رویکردها و مطالعات ارتباطی می‌گوید به همان نسبت که رسانه‌های جهانی رشد کرده‌اند اهمیت رسانه‌های خرد هم زیاد شده است.
دکتر خانیکی تصریح کرد: جهان ما دوسویه دارد سویه‌ای به سمت جهانی شدن می‌رود و سویه‌ای دیگر به سمت محلی شدن و این دوسویه با تناقض‌هایی که دارد بعضی کارها را مشکل و بعضی کارها را آسانتر کرده است. قسمتی که مشکل‌تر است اینکه رسانه‌های خرد علایق کوچک در فرهنگ‌های بزرگ ادغام می‌شود.
وی ادامه داد: در جهان امروزهویت‌های متکثر سربرآورده‌اند، چه مذهبی، قومی و ملی، همه‌ی اینها می‌تواندبه هویت‌های مقاومت که از درون آن ستیز و خشونت بیرون می‌آید تبدیل شده است. این در جایی است که در مقابل گونه‌های مختلفی از هویت‌های رسمی و مشروعیت‌بخش نادیده گرفته می‌شود و برای نابود نشدن دست به مقاومت می‌زند.
دکتر خانیکی با طرح این سوال که چگونه می‌توان جلو رشد هویت‌های مقاومت را گرفت؟ تصریح کرد: اینجا منظورم از مقاومت وجه مثبت آن که به معنای ایستادگی در برابر هجوم و تهاجم‌ها می‌باشد، نیست بلکه منظور دفاع غیرمدنی از هویت خود است. وقتی می‌توانیم جلو این هویت‌های خشونت محور را بگیریم که هویت را به پدیده‌ای گفت‌وگویی تبدیل کنیم. مسئول انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات با تاکید بر اینکه هویت‌های برنامه‌دار و منعطف می‌توانند دنیاهای خود را به سمت دیگران باز کنند، تصریح کرد: به دلایل مختلف تاریخی ، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و حتی اقتصادی ما در منطقه‌ای بسر می‌بریم که دنیای ما تبدیل به دنیاهای بسته شده است. قدرت و توانش گفت‌وگو و مهارت گفت‌وگو را در خیلی جاها از دست داده‌ایم. هر کسی و هر گروه اجتماعی به درون دنیای خود پناه برده و دنیای دیگری را نادیده می‌گیرد.
دکتر خانیکی ادامه داد: کار رسانه‌ها این است که این دنیاها را به سمت هم باز کند. هر چقدر این دنیاها به هم نزدیک باشند و به نظر من رسانه‌ها کوچک‌تر و به گروه‌های اجتماعی خرد بیشتر تعلق داشته باشند امکان باز کردن این دنیاها با همدیگر بیشتر است.
وی گفت: یکی از تحقیقات مرحوم عبدالهی نشان داد در ایران سرمایه اجتماعی هر چه به سطح خرد تقسیم می‌شد بیشتر می‌شود مانند خانواده ، روستاها و شهرهای کوچک‌تر. هر چه سطح آموزش بالاتر می‌رود سرمایه اجتماعی کمتر می‌شود یعنی در حوزه سنت سرمایه اجتماعی بالاتر می‌رود بنابراین رسانه‌ها هر چه محلی تر و به گروه‌های به هم پیوسته نزدیک تر می‌شوند می‌توانند این سرمایه‌ی اجتماعی را بیشتر بازتولید کنند و آن دنیای گفت‌وگو را بیشتر پیش ببرند.
دکتر خانیکی تاکید کرد: پس وظیه‌ی رسانه این است که به این سوال پاسخ دهد که چه کنیم تا گفت‌وگو کنیم و بر سر چه مسائلی گفت‌وگو کنیم.
وی ادامه داد: رسالت رسانه محلی این است که چگونه همسایگی در جهان چند فرهنگی را دامن بزنند و چگونه رنگین کمان های مذهبی و اجتماعی شکل بگیرد یعنی در عین تفاوت با هم زندگی کنند.
مسئول انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات کم کردن فروبستگی و خشونت را از زبان و ذهن کم کردن را از دیگر وظایف رسانه‌ها دانست و تصریح کرد: کمک کردن به خشونت زایی، بازتولید فرهنگ و بالا بردن اعتماد ، نقش‌آفرینی در برابر مسائل مبتلا به مانند محیط زیست ، سلامت، سرمایه اجتماعی از جمله وظایف رسانه‌ها است.
دکتر خانیکی ادامه داد: در عالم ارتباطات هیچ چیزیر از بین نمی‌رود گسترش شبکه‌های اجتماعی نمی‌تواند به نابودی کتاب یا مطبوعات بینجامد فقط شکل آن را تغییر می‌دهد. اگر غیر از این است ضعف از ما است که نتوانسته‌ایم در قبال تولید کتاب و مطبوعات تحول و روزآمدی را مورد توجه قرار دهیم.
وی تاکید کرد: ما در شرایط سیاسی به سر می‌بریم که مسئولیت نهادهای سیاسی و شبکه‌های ارتباطی را بیشتر می‌کند. همگرایی فقط نمی‌تواند توسط دولت‌ها بوجود بیاید. شکل دادن به دیپلماسی فرهنگی از مشارکت شهروندان ناشی می‌شود ضعف ارتباطات نشانه ضعف نهادهای مدنی است و ضعف ارتباطات است که جوامع را آسیب‌پذیر می‌کند و ضعف جوامع است که دولت‌ها را ضعیف می‌کند از این رو هم به نفع دولت‌ها است و هم به نفع جامعه مدنی است که ارتباطات جدی گرفته شود و ارتباطات را تنها در سطوح بزرگش محدود نکنند بلکه توجه کنند که در دنیایی قرار گرفته‌اند که می‌توان با بازآفرینی گذشته در دنیای به هم پیوسته گفت‌وگو کرد و به قول اقبال لاهوری:
« مـذهـب زنـده دلـان خـواب پـریـشانی نیست
از هـمـیـن خـاک جـهـان دگری ساختن است»
