مدیر گروه جامعه شناسی دانشگاه: روش های تدریس در دانشگاه ها باید بازنگری شوند

خانه خبرها
مدير گروه جامعه شناسي دانشگاه: روش هاي تدريس در دانشگاه ها بايد بازنگري شوند

ما بر اين باور هستيم، که يادگيرنده نقش فعالي در يادگيري دارد/ ما نبايد لقمه آماده را در اختيار يادگيرنده قرار دهيم و در اين زمينه نقش معلم  بايد «تسهيل گرا» باشد/به نظر من استاد و معلم خوب، کسي است که کمترين انتقال را به دانشجو داشته باشد و  در عوض او را وادار به کنجکاوي و پژوهش نمايد/ روش تدريس موثر بايد بيشترين کنجکاوي و خلاقيت را ايجاد کند/ انگيزه وقتي وجود نداشت، هيچ نوع روش تدريسي موثر نخواهد بود/ ما نبايد در تدريس از جزء شروع کنيم، بايد ابتدا کليت موضوع را طرح کرد/خيلي از اساتيد که وارد دانشگاه مي شوند، بدون آشنايي با روش هاي تدريس وارد کلاس مي شوند و اغلب «پروژکتورزده» و «پاورپوينت زده» هستند/مشکل ديگري که داريم، مقاله زدگي اساتيد است و چاپ مقاله، شده کعبه آمال اساتيد، در حالي که بر عکس بايد به سمت کتاب نويسي رفت.

   به گزارش روابط عمومي دانشگاه، يکي از موضوعات اصلي که دغدغه اساتيد و دانشجويان  دانشگاه ها درسطح کشور و از جمله دانشگاه ايلام است، موضوع روش تدريس در کلاس درس و مسائل مرتبط با آن است، در اين راستا روابط عموي دانشگاه مصاحبه اي را با آقاي  دکتر يارمحمد قاسمي دانشيار و مدير گروه جامعه شناسي دانشگاه، در اين زمينه انجام داده است، که متن آن در ذيل آمده است.

1 جناب استاد، ابتدا تعريف مختصري از «روش تدريس» ارائه  بفرمائيد و رابطه آن را با يادگيري توضيح دهيد؟

  «روش» به هرگونه تدبيري گفته مي شود، اما «روش تدريس» مجموعه ي تدابير منظمي  است، که براي رسيدن به هدف با عنايت به شرايط و امکانات  موجود اتخاذ مي شود.  روش تدريس تعاملي  بين «يادگيرنده» و «ياددهنده» است، که در اين تعامل؛ معلم بر اساس برنامه شرايط مطلوب را فراهم مي کند. تدريس و يادگيري دو فرايند جداست، يادگيري و تدريس در همه جا صورت مي گيرد، اما هر تدريسي منجر به يادگيري نمي شود، اين امر بدان معنا نيست؛ که که تدريس و يادگيري با هم ارتباط ندارند، بلکه با تدريس مي شود، کميت، کيفيت و سرعت يادگيري را افزايش داد.

2-آقاي دکتر، نقش استاد و دانشجو را در «فرآيند يادگيري» شرح دهيد؟

     ما بر اين باور هستيم، که يادگيرنده نقش فعالي در يادگيري دارد، يادگيرنده منفعل نيست، يادگيرنده «جهان بيني اش» را مي سازد، انديشه هايش را شکل مي دهد،  به فرآيندها جهت مي دهد، قالب را شناسايي مي کند، داده ها را سامان مي دهد و براي همين يادگيرنده منفعل نيست و بدين لحاظ ما نبايد لقمه آماده را در اختيار يادگيرنده قرار دهيم و در اين زمينه نقش معلم بايد «تسهيل گرا» باشد.

    به نظر من استاد و معلم خوب،  کسي است که کمترين انتقال را به دانشجو داشته باشد و  در عوض او را وادار به کنجکاوي و پژوهش نمايد و طرح سئوال کند و  سعي کند به سئوال دانشجو پاسخ ندهد، بلکه او را به سمت جواب حرکت دهد.  يعني استاد و معلم جواب مستقيم به سئوالات ندهند،  بلکه تشويق کنند، که  يادگيرنده خودش به سمت پيدا کردن جواب سئوالات برود.

    ما استاد خوب را کسي مي دانيم،  که به سئوال يادگيرنده، پاسخ طولاني دهد  و  حجم زيادي مطالب در کلاس ارائه دهد، اما اين استاد، استاد خوبي نيست. استاد خوب کسي است،  که  سئوال طرح کرده و دانشجويان را به طرح سئوال سوق دهد. از اين رو رابطه استاد و دانشجو، رابطه تعاملي است و ما بايد از معلم محوري پرهيز کنيم و بين آنها يک مفاهمه ايجاد نمائيم و اگر اين مفاهمه ايجاد نشود، فايده اي ندارد.

3-جناب استاد روش هاي تدريس موثر و غير موثر، از نظر شما چه روش هايي هستند؟

     من معتقدم چيزي به نام «روش تدريس غير موثر» وجود ندارد، ما انواع مختلف روش هاي تدريس مثل: روش تدريس سخنراني، نمايشي، بحث گروهي، کاوشگري، آزمايشي، ترکيبي و ... را داريم، که با توجه به هدف يا اهداف مواد درسي انتخاب مي شوند.

   به نظر من روش تدريس موثر بايد بيشترين کنجکاوي و خلاقيت را ايجاد کند. استاد بايد سئوال طرح کرده و خود پاسخ مستقيم ندهد و همه اينها در گِروه اين است،  که هم دانشجو و هم معلم؛ هر دو انگيزه کار داشته باشند و اگر انگيزه اي نباشد، اين فرآيند به نتيجه خاصي منجر نخواهد شد. به عنوان مثال، معلم بايد فراغت حال داشته باشد، يعني اينکه دغدغه معيشت و ساير امور، که فکرش را مشغول کند نداشته باشد، که در اين زمينه دو مثال قابل توجه است:

  1. زماني که «سوسياليست ها»، در روسيه در سال 1917 به قدرت رسيدند، حقوق معلمان را پنج برابر اضافه کردند.
  2. زماني که  «فاشيست ها» به رهبري هيتلر در سال 1938 به قدرت دست يافتند و جنگ جهاني را راه انداختند، مانع حضور معلمان در جنگ شدند. هيتلر گفته بود اينها بايد بمانند براي ساخت آلمان و اينها نبايد کشته شوند و آنها را در زير زمين ها گذاشتند تا هويت آلماني را حفظ کنند.

  وقتي انگيزه وجود نداشته باشد، هيچ نوع روش تدريسي موثر نخواهد بود. روش تدريس غيرموثر، که اشاره کرديم به نظر من آن روش تدريسي است، که مبتني بر «حافظه پروري» و  «محفوظات پروري» است، که غير موثر خواهد بود. مثل رويه اي، که در کنکور سراسري در ايران  داريم و ما در کنکور سراسري بيشتر دانش آموزان را با محفوظات و «اتميزه کردن يادگيري» آشنا مي کنيم و قدرت تحليل را از آنها مي گيريم و در ايران کنکور يک اسطوره آموزشي است.

4-آقاي دکتر، چگونه استاد يک کلاس درس مي تواند، شرايط مناسب يادگيري را فراهم کند؟

   يادگيري يک فرآيند است. هر فرايندي عوامل و متغيرهايي دارد و شايد نشود همه شرايط را براي يادگيري فراهم کرد، اما مي شود به مواردي به شرح ذيل اشاره کرد:

الف- ايجاد آمادگي:

    اولين شرط مناسب يادگيري، ايجاد آمادگي در يادگيرنده است. بايد يادگيرنده از لحاظ جسمي، عاطفي و عقلي آماده آماده باشد، تا ما بتوانيم تغييرات مورد نظر را ايجاد کنيم.

ب-انگيزه و هدف:

    ميل و رغبت شاگرد به آموختن خيلي مهم است. اگر ميل نداشته باشد، يادگيري صورت نخواهد گرفت و اين انگيزه خود وابسته به عقبه هايي است. مثلاً آيا يادگرفتن من تأثيري بر زندگيم دارد، شغل ايجاد مي کند، در موقعيت اجتماعي من تأثير دارد و  در مجموع مفيديت آن چگونه است.  

پ-هدف:

    هدف به فعاليت انسان جهت مي دهد و مقصد را تعيين مي کند. دانشجوي بي هدف در دانشگاه مثل يک روح است، که راه را گم کرده باشد.

ت-تجارب گذشته:

   تجارب گذشته ما «ساخت شناختي» ما را تشکيل مي دهد.  يادگيري هاي فعلي ما، با يادگيري هاي قبلي ما، پيوستگي دارد و در غير اينصورت موفق نخواهيم بود.

ث-موقعيت و محيط يادگيري:

   آيا در کلاسي که در زمستان دماي آن زير صفر  است و در تابستان دماي آن بالاي 30 درجه سانتيگراد است، مي شود مطالب را ياد گرفت. نور، محيط، تجهيزات، رنگ، پژواک صدا و آلودگي صوتي در اين فرآيند نقش دارند.

ج-روش تدريس معلم:

   ما درباره روش تدريس صحبت کرديم، يکي از کل به جزء نگاه کردن و يکي از جزء به کل رسيدن است و ما نبايد در تدريس از جزء  به کل شروع کنيم، بلکه بايد ابتدا کليت موضوع را طرح کرد و  بايد با «نگاه گشتالتي» به پروسه يادگيري نگاه کنيم و در اين راستا از کل شروع کرد و به جزء برسيم. براي نمونه ما اگر مي خواهيم ايران را در درس جغرافيا تدريس کنيم، اول بايد کليت ايران و مرزها ايران را تعيين کنيم و بعد به اجزاي آن مثل استانها، کوه ها و روستا ها بپردازيم.

ح-تکرار و تمرين:

   امروزه گفته مي شود که حتي بازي روي يخ و رانندگي هم در نتيجه تکرار و تمرين به دست مي آيد. تمرين ما را از نظر به عمل مي کشاند و از ذهن به عين مي رساند.

5-آقاي دکتر، وضعيت روش تدريس در دانشگاه ها و آموزش و پرورش را در حال حاضر چگونه ارزيابي مي کنيد؟

  ما در ايران تحليل وضعيت دانشگاه ها را بدون عقبه هاي تعليم و تربيت نمي توانيم بفهميم، يعني ما بايد به شيوه  آموزش و پرورش در مرحله دبيرستان هم برگرديم آنجا چه مي گذرد. در آموزش و پرورش ايران، رويه اي غير علمي علمي در پيش دارند. حافظه پروري و آماده کردن دانش آموزان براي کنکور هدف اصلي است و  ما دانش آموزان را «اتميزه» مي کنيم و قدرت تحليل را از آنها در سالهايي که بايد بيشترين يادگيري را داشته باشد، سلب مي کنيم.   همين دانش آموز وقتي که از سد کنکور گذشت و وارد دانشگاه  شد، با يک  «گسست معرفتي»  مواجه مي شود و  اين  امر حاوي يک خلأ بسيار بزرگ آموزشي و تربيتي است.

    دانش آموز در دبيرستان دنياي ديگري دارد و  ناگهان وارد دنياي جديدي مي شود،  که به او يک شوک معرفتي،  تربيتي و اخلاقي وارد مي شود. تا حالا با يک معلم سروکار داشته، اما الان با استادان متعدد  سرو کار دارد، قبلاً  کتاب درسي به او تحميل مي شد، اما الان کتاب را استاد تعيين مي کند و اينجا با حجم بسيار زيادي از مطالب برخورد مي کند، در حالي که در دبيرستان حجم مطالب کم بوده و  اين کثير بودن منابع و آن اندک بودن منابع، دانشجو را به سمت ناخوشايندي سوق مي دهد.  وقتي هم که وارد دانشگاه شد، بيگانه بودن استاد با تدريس يکي ديگر از اين مشکلات است. خيلي از اساتيد که وارد دانشگاه مي شوند، بدون آشنايي با روش هاي تدريس وارد کلاس مي شوند و اغلب «پروژکتورزده» و «پاورپوينت زده» هستند و اگر اينها را از آنها بگيري، کلاس را تعطيل مي کنند و  چيزي ديگري براي گفتن ندارند.

    مشکل ديگري که داريم، مقاله زدگي اساتيد است و چاپ مقاله، شده کعبه آمال اساتيد و هر استادي که نتواند مقاله بنويسد، به او مي گويند بي سواد است، در حالي که بر عکس بايد به سمت کتاب نويسي رفت و اين موضوع يکي از آفات دانشگاه هاي ايران است. البته اين امر به آن معني نيست، که همه اساتيد اينطوري هستند، برخي که تعدادشان اندک است، کتب و تحليل براي آنها مهم است.

 

 

 

 

 

آخرین اخبار

© تمامی حقوق این سایت برای دانشگاه ایلام محفوظ است

شما از نسخه قدیمی مرورگر خود استفاده می کنید و قادر به مشاهده صحیح این سایت نخواهید بود.
لطفاً مرورگر خود را به روز نمایید
دانلود آخرین نسخه مرورگرها