یاداشت خانم دکتر زینب طولابی دانشیار دانشگاه

لزوم بازنگری در روش های تدریس سنتی و اهتمام به روش های نوین تدریس

   به منظور تربیت افراد توانمند برای مبارزه با چالش هایی که در آینده وجود دارند و به منظور دست یابی به آرمان هایی مانند عدالت، اخلاق و امنیت، آموزش و یادگیری در فضاهای علمی و دانشگاهی مهمترین فرآیند محسوب می شود. آموزش و یادگیری در دانشگاه در گرو فعالیت های تدریس است. تدریس دربرگیرنده ی فعالیت های متنوعی است، که حوزه ی وسیعی از برنامه های درسی، طراحی دروس، فنون تدریس و تکالیف یادگیری را در بر می گیرد.

   امروزه تدریس در آموزش عالی به عنوان یک حوزه ی معرفتی مورد تأکید و توجه صاحب نظران قرار گرفته است. آموزش موثر و کارآمد، مهمترین عامل در پیشرفت تحصیلی و یادگیری دانشجویان محسوب می شود. روش های تدریس به عنوان مهمترین ابزار آموزشی هم در انگیزه و رضایت خاطر دانشجویان و هم  در پرورش و رشد شخصیت آنان موثر است. از طریق روش های درست تدریس است، که دانشجویان چگونه اندیشیدن را یاد می گیرند. تدریس موثر و کارآمد تنها انتقال مجموعه ای از دانش در یک حوزه ی خاص نیست، بلکه  فرایندی تعامُلی است، که طی آن دانشجویان به لحاظ تفکر منطقی، انتقادی، خلاقیت و قدرت حل مسأله، پرورش پیدا می کنند.

    اساتید دانشگاه به عنوان عامل اصلی آموزش و پیشروان بِهسازی و بالندگی دانشجویان ضرورت دارد، که با مدرن ترین روش های مختلف تدریس موثر و کارآمد آشنا باشند.

    روش های تدریس فعال، موثر و کارامد، یادگیری را به یک فعالیت تعاملی و دو طرفه تبدیل می کند، که هردو طرف آن قصد یادگیری دارند، اگرچه تدریس فعالیت های گسترده ای قبل از درگیری دانشجویان در فرایند یادگیری  مانند طراحی درس، انتخاب محتوا و انتخاب وسیله آمورشی را در بر می گیرد، انتخاب روش تدریس مهمترین بخش از این فرآیند محسوب می شود.   تدریس موثر، زمینه و شرایط لازم را برای یادگیری دانشجویان به گونه ای فراهم می کند، که فراگیران خود با یافتن مناسب ترین راه و روش دانستن، یاد بگیرند.

    برای رسیدن به اهداف آموزشی، اساتید دانشگاه لازم است، که با سطوح مختلف اهداف یادگیری آشنایی داشته باشند. در فرآیند یادگیری می توان اهدافی را از سطح ساده تا سطوح پیچیده مشخص نمود. این اهداف از تغییر در سطح دانش و حافظه کوتاه مدت دانشجویان تا توانایی تحلیل، ترکیب مطالب و نتیجه گیری آنان را در بر می گیرد. بنابراین با مشخص شدن هدف آموزش و روش تدریس مناسب، دانشجویان  به گونه ای می آموزند که هم شوق یادگیری داشته باشند و هم آموخته هایشان مانا و پایدار باشد. به عبارت دیگر هرچه سطوح یادگیری بالاتر باشد، میزان درگیری و مشارکت دانشجو در فرآیند یادگیری افزایش پیدا می کند. امروزه برای این نوع از آموزش، از روش های تدریس فعال استفاده می شود. یادگیری فعال مستلزم تعامل بین استاد و دانشجو است و این تعامل زمینه همکاری و همدلی بین دانشجویان را نیز فراهم نموده و یادگیری به صورت فعال رخ می دهد، بازخورد های فوری ارائه می شود و بر زمان انجام تکالیف تأکید می شود. نتایج تحقیقات نشان داده است، که بر خلاف روش های تدریس سنتی و مُنفعل در روش های تدریس فعال و مشارکتی به تناسب میزان مشارکت در فرایند آموزش و یادگیری، پیشرفت تحصیلی دانشجویان افزایش می یابد.

   از آنجا که روش تدریس از موضوع درسی مهمتر است، بنابراین توجه به کیفیت و شیوه تدریس اساتید امری بسیار جدی و ضروری تلقی می شود و برنامه ریزان و مسئولان  موظفند، که فرصت های لازم برای آشنایی بیشتر اساتید با روش های تدریس فعال و خلاق فراهم نمایند.